De leugen regeert – Stem op mij (2)
September stond bekend om twee bijzondere dagen. Allereerst natuurlijk mijn verjaardag. Die hadden jullie ongetwijfeld goed geraden. Maar ook Prinsjesdag. De dag waarop de Grote Leider van dit Kleine Landje bekend maakte wat er in het huishoudboekje van Nederland komt te staan. Oftewel: gaan we er met zijn allen op vooruit of niet? Feit is dat de meningen over wat ons het komende jaar te wachten staat verdeeld zijn. Je kunt ook niet iedereen tevreden houden. En dat heeft een reden.
Een kleine uitleg vooraf lijkt me handig. In dit land hebben we te maken met een indirecte democratie. Simpel gezegd betekent dit dat we met zijn allen vertegenwoordigers kiezen die de besluiten voor ons nemen. Dat wil dus niet zeggen dat als wij volgende maand met het grootste deel van de bevolking vinden dat de belasting met drie procent omlaag moet, dat dat dan ook maar moet gebeuren. We hebben immers een stem uitgebracht voor een volksvertegenwoordiger die hier verantwoordelijk voor is, en er (hoop ik) ook meer verstand van heeft. Stem is uitgebracht, nu is het aan een ander om het landje te regeren. En hier mag wat mij betreft wel wat aan veranderd worden. Kom ik later op terug. Eerst nog wat meer uitleg.
Een partij krijgt een aantal zetels, en dat aantal wordt bepaald door de kiezers. En als er verkiezingen komen, worden er door de politieke partijtjes beloften gedaan. En het kan heel goed zijn dat er mensen zijn die nog twijfelen tussen twee partijen. En doordat één van die twee partijen een belofte doet waardoor die mensen dus op die partij stemmen kunnen ze zomaar een zetel meer krijgen. Of wellicht veel meer dan één. Bijvoorbeeld beloven dat iedereen duizend euro krijgt. Of een muur om het land zodat er niemand meer in kan. Om maar wat te noemen. Voor zover is er eigenlijk niets aan de hand. Dat gebeurt pas in een later stadium. De grootste partij mag namelijk een regering vormen, maar aangezien de kans dat deze partij meer dan 75 zetels behaalt erg klein is, wordt er een coalitie gevormd. Er wordt met andere partijen rond de tafel gezeten om te kijken of ze er samen uit komen om te regeren. En dan worden er concessies gedaan. Beetje water bij de Château Lafite Rothschild uit 1996 doen. En dan zijn ze klaar om het landje te leiden.
En daar gaat het volgens mij fout. Want het zou zomaar kunnen dat de verkiezingsbelofte die een partij gemaakt heeft waardoor jij op die partij bent gaan stemmen tijdens de onderhandelingen vakkundig van tafel is geveegd. Om het nou kiezersbedrog te noemen vind ik wat ver gaan, maar geheel eerlijk is dit niet voor de kiezer. En dan ben je dus eigenlijk jouw kostbare stem kwijt. Nou ja, kwijt. Je weet waar ‘ie is. Bij een partij waar je niet wilde dat het terechtkwam. Achteraf. En zou het dan niet mooi zijn als ‘ie écht kan verdwijnen? Dat je die stem kan intrekken op het moment dat duidelijk werd dat de partij die ene belofte die jouw stem won niet na kan komen? Moet toch mogelijk zijn. En zoals gewoonlijk heb ik een oplossing. Wat nou als er achter elke naam in het stemhokje niet één, maar twee hokjes komen te staan om aan te vinken. Een tweede hokje dat je rood kan maken als je alleen wilt dat die partij jouw stem krijgt als ze de beloftes kunnen waarmaken. Laten we het ‘een voorwaardelijke stem’ noemen. Een stem die je kan intrekken als blijkt dat die partij niet doet waarvoor jij op die partij hebt gestemd. Of bijvoorbeeld een coalitie vormt met een partij die de dividendbelasting wil afschaffen. Of met eentje die alleen nog maar vegetarische maaltijden wil voorschotelen aan de gemeenteraad. Of met een partij die het krankzinnige idee heeft om de belasting op groente en fruit met de helft te verhogen. Als je bij een nieuwe werkgever begint krijg je te maken met een proeftijd. Waarom voeren we die ook niet in bij de regering? Half jaar de tijd om te laten zien dat je meer dan serieus aan die beloften werkt, en anders loop je de kans de voorwaardelijke stem kwijt te raken, met alle gevolgen van dien. Enige nadeel is dat met de huidige gang van zaken we dan waarschijnlijk elke maand opnieuw verkiezingen kunnen houden. Maar dat lijkt me een klein offer om te zorgen dat de partijen minstens probéren om zich zoveel mogelijk aan de beloftes te houden.
Foto: Willeke Veldman
